Oświadczenie Polskiego Czerwonego Krzyża odnośnie roli i możliwości organizacji w sprawie pomocy humanitarnej dla osób przybywających na granicy polsko-białoruskiej.
W nawiązaniu do informacji medialnych, w których wzywa się Polski Czerwony Krzyżu do „misji w Usnarzu”, informujemy i wyjaśniamy wątpliwości dotyczące roli i mandatu struktur Międzynarodowego Ruchu Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca.
Wyjaśniamy, iż:
- Polski Czerwony Krzyż jest stowarzyszeniem Czerwonego Krzyża działającym na obszarze Rzeczypospolitej. Jest komponentem Międzynarodowego Ruchu Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, jednak nie jest organizacją międzynarodową i w sytuacji działań poza granicami kraju, pierwszym i naturalnym partnerem jest bratnie stowarzyszenie Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca, które jest gospodarzem na terenie kraju, w którym działa.
- Każde krajowe stowarzyszenie Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca funkcjonuje w oparciu o przepisy prawa krajowego i międzynarodowego, realizując zadania statutowe wynikające z misji Ruchu. Pełni rolę pomocniczą wobec państwa zachowując autonomię.
- Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca (Federacja) to sieć 192 stowarzyszeń krajowych Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca koordynowana przez centralę w Genewie. Działa na rzecz ofiar klęsk żywiołowych, katastrof i innych kryzysów humanitarnych czasu pokoju, wzmacniając potencjał stowarzyszeń krajowych.
- Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża (MKCK) działa w oparciu o konwencje genewskie z 1949 r., ich protokoły dodatkowe, statut i rezolucje Międzynarodowej Konferencji Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, posiada mandat do zapewniania ochrony ofiarom konfliktów zbrojnych i sytuacji przemocy na terenach ich występowania i tzw. postkonfliktowych. Promuje poszanowanie międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnych i jego implementację do prawa krajowego.
- Należy podkreślić, że nie istnieje organizacja „Międzynarodowy Czerwony Krzyż”, a używanie takiego pojęcia jest błędne. Polski Czerwony Krzyż nie jest reprezentantem MKCK w Polsce i PCK nie posiada swoich oddziałów zagranicą. Istnieją za to 192 stowarzyszenia krajowe Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca w 192 krajach (po jednym stowarzyszeniu w każdym).
- MKCK nie pełni roli organu ścigania za niewypełnienie przez rządy państw zaleceń, zobowiązań czy umów międzynarodowych. MKCK negocjuje ze stronami toczącymi konflikt zbrojny bezpieczny dostęp do ofiar cywilnych poprzez tzw. korytarze humanitarne. Nie organizuje konwojów bez wcześniejszego uzgodnienia warunków ich bezpieczeństwa i możliwości skutecznego dotarcia do celu.
- Znak czerwonego krzyża chroniony jest przepisami prawa krajowego i międzynarodowego, które dokładnie określają okoliczności jego użycia oraz podmioty, które mogą go użyć.
Zaistniała sytuacja budzi wiele emocji. Prosimy jednak o niepublikowanie treści niezgodnych ze stanem faktycznym i prawnym, które wprowadzają opinię publiczną w błąd. To nie jest czas i miejsce na spory prawne i ideologiczne. Zapewniamy, że nie pozostajemy bierni, a los pokrzywdzonych jest dla nas wartością nadrzędną. Działamy zgodnie ze swoim mandatem i statutowymi obowiązkami, a także w ramach obowiązujących przepisów prawa krajowego i międzynarodowego. Utrzymujemy stałe kontakty ze strukturami międzynarodowymi Ruchu, które są na bieżąco informowane o działaniach i wyzwaniach, z którymi się mierzymy, by w duchu jedności i neutralności skutecznie udzielić wsparcia potrzebującym.
Efektem współpracy w ramach struktur międzynarodowych Czerwonego Krzyża jest pomoc, która została udzielona osobom przebywającym na granicy polsko-białoruskiej w dniu 1 września br., o czym informowaliśmy wcześniej.
Polski Czerwony Krzyż nie uzyskał zgody na pomoc organizowaną po stronie polskiej, ponieważ poinformowano nas, że osoby przebywające na granicy znajdują na terytorium Białorusi. Naturalnym rozwiązaniem w tej sytuacji jest skorzystanie z komponentów ruchu międzynarodowego, do którego należymy.
Stanisław Kracik
Prezes Polskiego Czerwonego Krzyża